โควิด-19 ถือเป็นโรคอุบัติใหม่ในรอบหลายปีที่จะเกิดขึ้นสักครั้งนึง ตอนนี้วัคซีนในไทยจะเริ่มทะยอยฉีดแล้ว แต่ปัญหาคือการจัดการระบบการฉีดยังไงให้มีประสิทธิภาพและรวดเร็ว รองรับกับประชาชนเป็นจำนวนมาก หากจัดการไม่ได้ก็จะเกิดปัญหาเป็นลูกโซ่ตามมา รวมถึงสร้างภาระให้กับบุคลากรทางการแพทย์ที่มีจำนวนไม่เพียงพออยู่แล้ว
นั้นจึงทำให้เกิดการรวมตัวเป็นกลุ่ม Hack Vac ขึ้นมา ที่นำการออกแบบมาช่วยให้กระบวนการฉีดวัคซีนมีประสิทธิภาพและสร้างประสบการณ์ที่ดีให้กับผู้ที่เข้ามาฉีดโดยยกรูปแบบจาก MIT Media Lab X IDEO มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับประเทศไทย
คุณพีหนึ่งในทีมงานนั้นได้มีประสบการณ์และประทับใจการฉีดวัคซีนที่สหรัฐฯ ที่เปลี่ยนหอประชุม Hynes convention center ให้เป็นที่ฉีดวัคซีนรองรับการฉีดได้ 7,000 คนต่อวัน ขั้นตอนการจองจะทำผ่านเว็บไซต์ กรอกข้อมูลทั้งหมดผ่านเว็บ พอถึงวันจริงไม่ต้องกรอกเอกสารซ้ำอีก จึงทำให้กระบวนการต่างๆเร็วขึ้น ส่วนสถานที่ฉีดออกแบบให้คล้ายการเช็กอินในสนามบิน ทำให้คิวการฉีดไหลอย่างต่อเนื่อง ซึ่งทั้งหมดใช้เวลาแค่ 25 นาทีเท่านั้น
นอกจากนั้นคุณพียังมีโอกาสเข้าร่วมใน workshop วางเเผนการกระจายวัคซีนของ Boston ที่จัดโดย MIT Media Lab X IDEO ที่ระดมคนจากทั้งภาครัฐเเละเอกชนมาระดมความคิดเรื่องการกระจายฉีดวัคซีน ที่น่าสนใจคือการใช้จิตวิทยาสื่อสารกับคนที่กลัวการฉีดวัคซีน เพื่อทำความเข้าใจและจูงใจ เพื่อปลดล็อกความกลัวให้คนมาฉีดมากขึ้น
ส่วน Hack Vax Open Design ในเวอร์ชันของไทยนี้ใช้โคราชเป็นเมืองต้นเเบบ จากความร่วมมือของทีมเเพทย์จากโรงพยาบาลมหาราช จังหวัดนครราชสีมา ที่ปฏิบัติงานจริงมาโดยนำกระบวนการฉีดวัคซีนที่เมือง Boston อเมริกามาใช้เป็นต้นแบบ
กระบวนการออกแบบประกอบด้วยทีมนักนวัตกรรม นักออกเเบบ นักสื่อสาร ทีมเเพทย์ จากโคราช ร่วมกับนักวิจัยจาก MIT โดยใช้แนวคิดหลัก 3 ข้อ
- เอาผู้ใช้จริงเป็นศูนย์กลางการออกแบบ
ในการฉีดวัคซีนนั้นจะมีคนฉีดหลายอายุทั้งเด็ก วัยรุ่น ผู้สูงอายุ รวมถึงผู้พิการ ซึ่งแต่ละกลุ่มก็จะมีข้อจำกัดต่างกัน ทางทีมงานเลยศึกษากระบวนการของทีมเเพทย์โรงพยาบาลมหาราชที่จะมีทั้งหมด 8 ขั้นตอน ตั้งแต่ลงทะเบียนจนถึงฉีดเสร็จ ว่าอาจจะมีการเกิดคอขวดทำให้ล่าช้าได้ตรงจุดไหนบ้าง เช่น เวลาการให้บริการ หรือจำนวนเจ้าหน้าที่เพื่อนำมาออกแบบได้ดียิ่งขึ้น
- นำข้อมูลที่เคยมีการใช้งานจริงมาร่วมกับการออกแบบ เพื่อขยายประสิทธิภาพให้ใช้งานในวงกว้างได้
จากการศึกษาเบื้องต้นพบว่ากระบวนการที่ทางโรงพยาบาลมหาราชนั้นจะรองรับการฉีดวัคซีนได้วันละ 200 คนซึ่งอาจจะไม่ทันต่อสถานการณืระบาด ทางทีมจึงพยายามเพิ่มประสิทธิภาพให้รองรับคนได้มากขึ้น โดยตั้งเป้า 10,000 คนต่อวัน เพื่อให้ครอบคลุมประชากรชาวโคราชที่มีอยู่ 2.4 ล้านคนให้แล้วเสร็จในเวลา 3 เดือน
ทางทีมงานจึงได้ติดต่อห้างสรรพสินค้าเพื่อมาสร้างพื้นที่ต้นแบบ เพื่อศึกาาความลื่นไหลของกระบวนการโดยเเบ่งออกเป็นสามส่วนหลักๆ คือ การตรวจข้อมูล, การรับวัคซีน เเละการเฝ้าสังเกตอาการหลังฉีด พร้อมเตรียมแผนรับมือคอขวดและปัญหาฉุกเฉินต่างๆที่อาจจะเกิดขึ้น
กระบวนการออกเเบบ Flow ของการฉีดวัคซีนได้เเรงบัลดาลใจมาจากการออกเเบบของ CIC Health โดยใช้หลักการของการออกเเบบสนามบินที่คนเข้าออกพลุกพล่านเเละมีการใหลของผู้โดยสารโดยไม่สะดุด
อีกเรื่องที่สำคัญคือ ป้ายบอกทางที่จะช่วยให้คนที่เข้ามาฉีดวัคซีนรู้ว่าต้องเดินไปทางไหน ตั้งแต่ต้นจนจบกระบวนการ ตัวป้ายเเลือกใช้สีในโทนเขียว ขาว เทา เเละ ดำ ซึ่งมีผลทางจิตวิทยาในการลดความตึงเครียดเครียดเเละสร้างความผ่อนคลายที่สุด
- ชิ้นงานออกแบบเป็น Opensource
นั่นหมายความว่าคนที่สนใจสามารถนำไปปรับใช้ หรือพัฒนาให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้นได้ฟรี ภายใต้ MIT opensource license
อีกเรื่องที่ทางทีมงานให้ความสำคัญไม่แพ้กันคือ การสร้างความประทับใจให้กับผู้มาใช้บริการเพื่อให้เกิดการบอกต่อให้คนมาฉีดวัคซีนมากขึ้น ผ่านการออกแบบการ์ดเเละสื่ออื่นๆที่จะช่วยสร้างความเป็นมิตรให้กับการฉีดวัคซีนขึ้น เช่น การ์ดขอบคุณที่จะถูกมอบโดยเเพทย์ พยาบาลหรือผู้ฉีดวัคซีน ซึ่งการ์ดนี้จะมีคำอวยพรโดยเเพทย์ รวมทั้งเบอร์โทรฉุกเฉิน Link ไปสู่การจองการฉีดครั้งต่อไปเเละเวลาที่จะต้องรอจนถึงเพื่อออกจากจุดสังเกตอาการ การที่ทำให้การ์ดนี้มีความเป็นมิตรจะช่วยทำให้ข้อมูลเหล่านี้อยู่กับผู้ได้รับการฉีดวัคซีนได้มากขึ้น
นอกจากนั้นเรายังออกเเบบเข็มกลัด, ขวด alcohol spray, ภาพ backdrop สำหรับการถ่ายรูปพร้อมกับ Hashtag #ฉีดเเล้วนะ เเละ social media frame เพื่อให้เกิด viral movement ที่จะช่วยรณรงค์ให้คนมาฉีดมากยิ่งขึ้น
ทางทีม Hack Vac หวังว่างานออกแบบนี้จะถูกนำไปใช้ประโยชน์ ประยุกต์ให้เข้ากับประเทศไทย เพื่อช่วยให้กระบวนการฉีดวัคซีนมีประสิทธิภาพมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตามงานออกแบบชิ้นนี้ก็ยังมีข้อจำกัดบางอย่างที่ต้องแก้ไข เช่น กระบวนการฉีดวัคซีนของผู้พิการ, การผนวกรวมระบบดิจิทัลกับอนาล็อกเข้าด้วยกัน
ถ้ามีข้อเเนะนำหรือติชมประการใดสามารถเขียนไว้ข้างล่างนี้ให้ทีมงานนำไปปรับปรุง หรือส่งมาที่ : https://www.facebook.com/hackvax/