เมื่อวันพุธที่ผ่านมา NASA ได้เปิดเผยผลการสำรวจดาวอังคารที่ได้รับจากยาน Perseverance Mars rover ยานสำรวจดาวอังคารภาคพื้นดินลำล่าสุดของ NASA ที่เดินทางถึงดาวอังคารเมื่อต้นปีที่ผ่านมาก่อนจะเริ่มทำภารกิจการสำรวจแอ่ง Jezero Crater บริเวณที่เป็นหลุมอุกกาบาตขนาดใหญ่ที่มีสภาพทางธรณีวิทยาที่น่าสนใจ เนื่องจากปรากฏร่องรอยของการไหลของแม่น้ำรวมถึงร่องรอยการตกตะกอนของดินดอนปากแม่น้ำเหมือนกับบนโลก

แม้ว่าปัจจุบันแอ่ง Jezero Crater นี้รวมถึงทุกที่บนดาวอังคารจะไม่มีน้ำในลักษณะของเหลวให้เห็นอยู่บนผิวดาวอีกแล้วมีเพียงผืนดินแห้งแล้งสีน้ำตาลแดงจนเป็นที่มาของชื่อ “ดาวเคราะห์สีแดง” แต่นักวิทยาศาสตร์ก็ยังคงสงสัยและเชื่อว่ามีความเป็นไปได้ที่ดาวอังคารนั้นน่าจะเคยมีสิ่งมีชีวิตอยู่ในอดีตครั้งที่ดาวอังคารยังมีน้ำอยู่บนผิวดาวปริมาณมากและมีแม่น้ำลำธารและมหาสมุทรเหมือนกับโลกของเรา

จากภาพ: ภาพจำลองของแอ่ง Jezero Crater เมื่อครั้งที่ดาวอังคารยังมีน้ำอยู่มากเหมือนกับโลกของเรา

ซึ่งจากผลการสำรวจจากยานสำรวจต่าง ๆ ที่เคยส่งไปก่อนหน้านั้นก็เคยมีข้อมูลการตรวจพบโมเลกุลของสารอินทรีย์ที่มีความซับซ้อนซึ่งอาจเป็นสารอินทรีย์ที่เกิดจากกระบวนการของสิ่งมีชีวิต อย่างเช่นข้อมูลจากยาน Curiosity ที่มีการตรวจพบแก๊สมีเทนในบรรยากาศของดาวอังคาร

โดยแก๊สมีเทน เป็นสารอินทรีย์อย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นในธรรมชาติบนโลกโดยวงจรของแก๊สมีเทนมีหลายอย่างตั้งแต่การเกิดจากการย่อยอาหารของสิ่งมีชีวิต การผายลมของสิ่งมีชีวิต การย่อยสลายซากพืชซากสัตว์ การเผาไหม้ของมวลชีวภาพ และอื่น ๆ อีกมากมาย แต่ที่สำคัญที่สุดคือแก๊สมีเทนยังมีที่มาจากปฏิกิริยาต่าง ๆ กระทำโดยจุลชีพอีกด้วย เรียกปฏิกิริยานี้ว่า “Methanogenesis” การตรวจพบแก๊สมีเทนจึงมีความเป็นไปได้ว่าแก๊สมีเทนที่อยู่ในชั้นบรรยากาศของดาวอังคารอาจจะมาจากจุลชีพที่เคยอยู่บนดาวอังคารและอาจจะยังมีอยู่ อย่างไรก็ตามแก๊สมีเทนก็มาจากสิ่งที่ไม่มีชีวิตได้เหมือนกัน เช่น ปฏิกิริยาระหว่างน้ำที่เป็นของเหลวและหินยาง Olivine หรือ Pyroxene ที่สามารถเกิดเป็นปฏิกิริยาสังเคราะห์แก๊สมีเทนได้นั่นเอง แก๊สมีเทนบนดาวอังคารจึงยังเป็นปริศนาที่นักวิทยาศาสตร์ยังต้องไขว่ามันมาจากไหนกันแน่

เมื่อมีความเป็นไปได้ว่าดาวอังอาจอาจเคยมีสิ่งมีชีวิตหรืออาจจะยังมีอยู่ การมุ่งสำรวจดาวอังคารอย่างละเอียดจึงตามมามากมายหลายภารกิจทั้งของ NASA องค์การอวกาศยุโรปหรือ ESA รวมถึงจีนเองก็เพิ่งส่งยานสำรวจภาคพื้นดินลงไปสำรวจดาวอังคารด้วยเช่นกัน

สำหรับรายงานผลการสำรวจดาวอังคารจากยาน  Perseverance Mars rover ที่เปิดเผยเมื่อวันพุธที่ผ่านมานั้น แน่นอนว่าไฮไลท์ก็คือการตรวจพบโมเลกุลของสารอินทรีย์ในผืนดิน ฝุ่นและในหินตะกอนในบริเวณแอ่ง Jezero นี้

ด้วยอุปกรณ์ PIXL ที่ติดตั้งบนตัวยาน ซึ่งเจ้า PIXL หรือ The Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry เป็นเครื่อง X-ray spectrometer สำหรับใช้ในการวิเคราะห์องค์ประกอบของดินและหินโดย PIXL ยังมาพร้อมกับกล้องซูเปอร์มาโครที่สามารถส่งเห็นผลึกเกลือที่แทรกอยู่ในหินได้เลยทีเดียวทำให้สามารถวิเคราะห์องค์ประกอบของสารต่าง ๆ ที่แทรกตัวอยู่ในหินและดินของดาวอังคาร และอุปกรณ์ SHERLOC หรือ The Scanning Habitable Environments with Raman & Luminescence for Organics & Chemicals อุปกรณ์ที่ผสมรวม spectrometers เลเซอร์ในย่านอัลตราไวโอเลตและกล้องเอาไว้ด้วยกันซึ่งเจ้า SHERLOC นี้แหละที่เอาไว้ส่องหาองค์ประกอบของสารอินทรีย์จากสิ่งมีชีวิตโดยเฉพาะ

 

 

จากภาพ: สารพัดชุดอุปกรณ์สำรวจตรวจจับมากมายที่มีอยู่บนยาน Perseverance Mars rover

ซึ่งโมเลกุลสารอินทรีย์นี้ตรวจพบได้ทั้งในผงฝุ่นบริเวณทุ่งหินตะกอนในบริเวณแอ่ง Jezero รวมถึงในเนื้อหินที่มีการขัดผิวออก

แต่นี่ก็ยังไม่อาจด่วนสรุปว่าเราได้เจอหลักฐานการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิตบนดาวอังคาร ทั้งนี้เพราะสารอินทรีย์นั้นสามารถเกิดขึ้นได้ด้วยกระบวนการที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับสิ่งมีชีวิตก็ได้ เราคงต้องนำมาวิเคราะห์ส่วนประกอบโดยละเอียดและวิเคราะห์ถึงกระบวนการเกิดสารอินทรีย์เหล่านี้ว่าต้องเกิดจากสิ่งมีชีวิตเท่านั้นหรือเปล่า ถึงจะสรุปได้ว่าสารอินทรีย์ที่เจอนั้นมาจากสิ่งมีชีวิตจริง ดังนั้นภารกิจต่อไปคือการเจาะเก็บตัวอย่างหินและนำกลับมายังโลกเพื่อการวิเคราะห์อย่างละเอียดต่อไป ซึ่งก็จะเป็นภารกิจถัดไปของทั้งยาน Perseverance และยานสำรวจในอนาคตที่จะมารับตัวอย่างดังกล่าวกลับมายังโลกเพื่อทำการวิเคราะห์อย่างละเอียดต่อไป

จากภาพ: ผลสแกนชั้นหินใต้ผิวดินแสดงให้เห็นลักษณะการก่อตัวของหินชั้นที่เกิดจากการตกตะกอน

สำหรับผลการสำรวจทางธรณีวิทยาของบริเวณแอ่ง Jezero นี้พบว่าบริเวณจุดลงจอดของยานสำรวจนั้นก่อตัวขึ้นมาจากหินแมกมาที่เกิดจากการระเบิดของภูเขาไฟเมื่อนานมาแล้ว ส่วนบริเวณใกล้ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำนั้นปรากฏลักษณะการทับถมตัวเป็นหินชั้นที่เกิดจากการตกตะกอนผ่านเวลายาวนาน และผลสำรวจภูมิประเทศของแอ่ง Jezero นี้ก็แสดงให้เห็นว่าหินในบริเวณนี้เจอกับการพัดพาด้วยกระแสน้ำมาก่อนซึ่งเป็นการช่วยยืนยันว่าบริเวณแอ่งนี้เคยเป็นทะเลสาปมาก่อน

จากภาพ: รูปถ่ายจากดาวเทียมของบริเวณดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำบริเวณแอ่ง Jezero

ก็คงต้องรอให้ตัวอย่างหินจากดาวอังคารนี้เดินทางกลับมาถึงโลกและทีมนักวิทยาศาสตร์ได้ตรวจสอบอย่างละเอียดอีกครั้ง เราจึงจะรู้ได้ว่าดาวอังคารนั้นเคยมีสิ่งมีชีวิตมาก่อนหรือไม่ และไม่แน่มันยังอาจมีสิ่งมีชีวิตที่ยังอาศัยอยู่บนดาวอังคารก็เป็นได้ ซึ่งแม้ว่านักวิทยาศาสตร์นั้นคาดการณ์ไว้อยู่แล้วว่าอาจจะเจอสารประกอบอินทรีย์บนดาวอังคารแต่ก็ยังไม่วายสร้างความประหลายใจให้อยู่ดีและยังคงเฝ้ารอหินตัวอย่างที่จะกลับมายังโลกเพื่อพิสูจน์ให้แน่ชัดต่อไป

*************************************************************************************************************************************

อ้างอิง

https://interestingengineering.com/surprise-nasas-perseverance-rover-has-discovered-organic-molecules-on-mars

https://www.blockdit.com/posts/5ea0612a05d20b1d28aab46f?id=5ea0612a05d20b1d28aab46f&series=5dcea917501c277604c32bcb

https://www.jpl.nasa.gov/news/nasas-perseverance-mars-rover-makes-surprising-discoveries