ในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา หนึ่งในข่าวที่สร้างความหวังในการกอบกู้สถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์โอไมครอนคงหนีไม่พ้นข่าวผลการทดสอบยาโซโทรวิแมบ(Sotrovimab) ซึ่งเป็นยารักษาโควิดแบบแอนติบอดี ผลงานการพัฒนาร่วมโดย บริษัท แกล็กโซ สมิทไคลน์ (GSK) ของอังกฤษและบริษัท Vir Biotechnology จากสหรัฐ ที่ผลออกมาว่ายาแอนติบอดีค็อกเทลโซโทรวิแมบของ GSK มีประสิทธิภาพในการต่อต้านไวรัสสายพันธุ์โอมิครอนได้ซึ่งผลทดสอบทางคลินิกพบว่าสามารถช่วยลดความเสี่ยงจากการป่วยหนักและเสียชีวิตด้วยโรคโควิด-19 ที่ผู้ป่วยที่เป็นผู้ใหญ่ได้ถึง 79%

ซึ่งสำนักงานกำกับดูแลยาและผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพอังกฤษ(MHRA) ก็ได้อนุมัติให้ใช้ยาโซโทรวิแมบ ซึ่งมีชื่อทางการค้าว่า “เซวูดี” (Xevudy) กับผู้ป่วยที่ติดโควิด-19 ที่มีอาการอ่อนๆ ถึงปานกลางที่เสี่ยงจะมีอาการรุนแรงสูง โดยแนะนำให้ใช้โดยเร็วที่สุดภายใน 5 วันที่มีอาการ

ยาโซโทรวิแมบเป็นยาประเภท ‘โมโนโคลนอลแอนติบอดี’ และผลิตในรูปแบบยาฉีดมีประสิทธิภาพมากที่สุดในการรักษาผู้ป่วยโควิด-19 ในระยะแรก ควรให้ผู้ป่วยได้รับยานี้ภายใน 5 วันหลังจากมีอาการป่วยด้วยโรคโควิด-19 โดยผู้ป่วยจะได้รับยาไซโตวิแมบผ่านการฉีดเข้าเส้นเลือดดำซึ่งจะมีประสิทธิภาพสูงในการยับยั้งไม่ให้เชื้อแพร่ลงสู่ปอดด้วย

แล้วยาโมโนโคลนอลแอนติบอดีคืออะไร?

  • Monoclonal antibody คือ แอนติบอดีที่สร้างจากเซลล์เม็ดเลือดขาวที่ออกแบบมาให้มีความจำเพาะต่อความต้องการโมโนโคลนอลแอนติบอดีที่ใช้รักษาโควิด-19 มีทั้งแบบผสมและไม่ผสม
  • โดยยาแอนติบอดีแบบผสมเป็นแอนติบอดีชนิดโมโนโคลนอล 2 ชนิด คือ แอนติบอดีที่สกัดจากหนูซึ่งถูกดัดแปลงพันธุกรรมให้มีระบบภูมิคุ้มกันอย่างมนุษย์ และแอนติบอดีที่สกัดจากผู้ที่หายป่วยจากโรคโควิด-19
  • ยาแอนติบอดีนี้จะทำหน้าที่ต่อต้านสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาในร่างกายอย่างเฉพาะเจาะจง และตรงเข้าจับเชื้อไวรัสได้ดีกว่าแอนติบอดีทั่วไป เพราะจัดอยู่ในกลุ่มยาภูมิลบล้างฤทธิ์(Neutralizing monoclonal Antibody) คือทำให้ไวรัสเป็นกลาง อ่อนกำลังลง และยับยั้งการติดเชื้อในร่างกายไม่ให้ลุกลามไปสู่ระดับรุนแรงได้
  • ผลการวิจัยพบว่า ยาชนิดนี้ช่วยลดจำนวนเชื้อไวรัสในร่างกายของผู้ป่วย ทำให้ย่นระยะเวลาการรักษาในโรงพยาบาลให้สั้นลง อีกทั้งลดความเสี่ยงจากการเสียชีวิตได้ แต่ที่สำคัญคือผู้ป่วยต้องได้รับยาอย่างรวดเร็วตั้งแต่มีอาการป่วย 

ทั้งนี้ ผู้ป่วยโรคโควิด-19 ที่ได้รับยาแอนติบอดีค็อกเทลอาจมีอาการข้างเคียงเช่นเดียวกับที่พบจากการฉีดยาอื่น ๆ ได้ เช่น ปฏิกิริยาการแพ้แบบรุนแรงและเฉียบพลัน (Anaphylaxis) หรือภาวะภูมิไวเกิน (Hypersensitivity) แต่มีโอกาสน้อยมาก

สำหรับอาการไม่พึงประสงค์ที่อาจเกิดขึ้นหลังการรับยาแอนติบอดีค็อกเทล ซึ่งส่วนใหญ่จะเกิดภายใน 1 ชม. หลังจากได้รับยา ได้แก่ ผื่นแพ้ อาการคล้ายไข้หวัด อาเจียน คลื่นไส้ ท้องเสีย ความดันต่ำ

แล้วยาโซโทรวิแมบต่างจากยา “โมลนูพิราเวียร์” หรือ “ฟาวิพิราเวียร์” ยังไง?

นอกจากรูปแบบที่เป็นยาฉีดกับยาเม็ดชนิดรับประทานแล้ว ยาฟาวิพิราเวียร์และโมลนูพิราเวียร์นั้นจัดเป็นยาในกลุ่มประเภทยาต้านไวรัสโดยยาโมลนูพิราเวียร์นั้นจะออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของ viral polymerase ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่จำเป็นสำหรับการคัดลอกตัวเองของเชื้อไวรัส โดยจะทำให้รหัสพันธุกรรมของไวรัสผิดพลาดจนไม่สามารถเพิ่มจำนวนขึ้นได้ ต่างจากยาโซโทรวิแมบซึ่งเป็นแอนติบอดี้ที่ต่อต้านสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาในร่างกายอย่างเฉพาะเจาะจง

แต่ยาประเภทนี้ก็มีข้อดีคือผู้ป่วยสามารถนำกลับไปรับประทานเองที่บ้านได้ และมีประสิทธิภาพในการรักษาที่ดีหากได้รับยาตั้งแต่ช่วงแรงของการติดเชื้อ ผลข้างเคียงต่ำ รวมถึงยังมีต้นทุนที่ถูกว่ายาประเภทโมโนโคลนอลแอนติบอดี

แล้วบ้านเราจะได้ใช้ยาตัวนี้ไหม?

เมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ก็ได้แถลงข่าวเตรียมนำเข้ายาแอนติบอดีค็อกเทลเพื่อรักษาผู้ป่วยโควิด-19 ในประเทศไทยเพิ่มเติมจาก “โมลนูพิราเวียร์” และ “ฟาวิพิราเวียร์” ที่ใช้กันอยู่ ซึ่งก็มีความเป็นไปได้ว่าเราจะมียาโซโทรวิแมบให้ได้ใช้กันเพราะ GSK เองก็ค้าขายอยู่ในประเทศไทยเรามานานแล้ว ก็ต้องติดตามกันต่อไปว่าจะได้มียาโซโทรวิแมบอยู่ในลิสต์ยาสำหรับรักษาโควิด-19 เพิ่มเตมได้เมื่อไหร่ ซึ่งก็ถือว่าโชคดีที่ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ได้เตรียมนำเข้ายาประเภทแอนติบอดีนี้ไว้แล้ว และหวังว่าจะมียารักษาโควิด-19 ตัวใหม่เข้ามาให้ได้ใช้กัน

******************************************************************************************************

อ้างอิง

https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/gsk-says-tests-show-antibody-drug-works-against-omicron-2021-12-02/

https://www.thairath.co.th/news/foreign/2256327

https://www.prachachat.net/world-news/news-818123

https://www.bangkokbiznews.com/news/975346

https://www.tnnthailand.com/news/covid19/98665/

https://mgronline.com/daily/detail/9640000099999

https://www.bbc.com/thai/thailand-58648331

ทำความรู้จัก Monoclonal antibody สำหรับรักษาผู้ป่วยโรคโควิด-19